Reiner Knizia: Spelontwerper met een indrukwekkend oeuvre

Reiner Knizia is één van de bekendere ontwerper van bordspellen. Er zijn honderden spellen van zijn hand uitgegeven. Met zijn spellen heeft hij al veel nominaties en onderscheidingen in de macht gesleept. Een overzicht van deze ontwerper, zijn spellen en wat een spel tot een echte Knizia maakt. Reiner Knizia is in 1957 in Duitsland geboren en heeft later in Amerika en Oostenrijk gewoond en woont sinds 1993 in Engeland. Hij heeft een doctoraat in de wiskunde gehaald aan de universiteit van Ulm in Duitsland. Sinds 1997 is hij fulltime spelontwerper geworden. Daarvoor was hij actief in het bedrijfsleven. Veelal in de rol van manager op het vakgebied van software ontwikkeling en IT in de financiële sector.

Als spelontwerper

Knizia ontwierp zijn eerste spel toen hij acht jaar oud was. In 1985 begon hij met Postspillion, een manier om spellen via de post met andere spelers te spelen. Voor Postspillion heeft hij diverse spellen ontworpen, waaronder Bretton Woods. Gedurende zijn leven zijn er al meer dan vijfhonderd spellen van zijn hand uitgebracht. En in totaal zijn er al meer dan dertien miljoen van zijn spellen verkocht. Eén van zijn meest succesvolle spellen is In de Ban van de Ring. Dit spel is in zeventien talen verschenen en er zijn meer dan miljoen exemplaren van verkocht. Een ander bekend spel is het dobbelspel Regenwormen, welke ook al een miljoen keer over de toonbank ging.

Nominaties en prijzen

Met zijn ontwerpen heeft Knizia veel internationale erkenning gekregen. Een overzicht van de prijzen en awards die zijn spellen hebben gekregen:

• 2x Duits spel van het jaar
• 5x Duitse spellenprijs
• 3x Frans spel van het jaar
• 4x Oostenrijkse spellenprijs
• 1x Zwitserse spellenprijs
• 1x Spaans spel van het jaar
• 1x Nederlands spel van het jaar
• 3x Fins spel van het jaar
• 1x Zweeds spel van het jaar
• 1x Deens spel van het jaar
• 1x Duitse educatieve spellenprijs
• 1x Japanse spellenprijs
• 2x International spellen prijs

Daarnaast zijn Knizia's spellen nog veel vaker genomineerd voor spellenprijzen zoals bovenstaande over de hele wereld.

Andere bezigheden

Naast spellen ontwerpen houdt Knizia zich ook met andere, aan bordspellen gerelateerde, zaken bezig, zoals:

• Publicaties: Knizia heeft al meerde artikelen en boeken over spellen en spelontwerp geschreven,
• Lesgeven: Knizia heeft ervaring met lesgeven aan verschillende instituten waaronder het gerenommeerde MIT, Massachusetts Institute of Technology.
• Van 1999 tot 2001 was hij de voorzitter van Game Designer Association SAZ.

Typisch Knizia spelontwerp

Aan veel spellen van Reiner Knizia is te merken dat ze van zijn hand zijn. Zo heeft hij vele fans die graag zijn bordspellen spelen, maar zijn er ook hele groepen, die juist minder gecharmeerd zijn van zijn ontwerpen. We kijken naar een aantal van de typische Knizia-trekjes bij zijn bordspellen

Het thema

Het thema van een spel slaat op de setting waarin het spel zich afspeelt. Monopoly heeft een zakelijk thema waarin straateigendom, geld en een imperium opbouwen centraal staat. In Risk zijn de spelers grootmachten en strijden ze om de macht op de wereld door oorlog te voeren. Zo hebben de meeste bordspellen een bepaald thema om de spelmechanismes in een bepaalde context te plaatsen. Uitzondering zijn abstracte spellen, zoals Schaken, Dammen en Go. In deze spellen draait het alleen om de regels en staan de onderdelen, het bord en de regels niet symbool voor andere zaken.

Een zwak thema

Over het algemeen wordt van de spellen van Knizia gezegd dat ze een zwak thema hebben, De term 'opgeplakt' wordt ook wel gebruikt. Hiermee wordt bedoeld dat het thema geen grote rol speelt in het spel. Er is wel een thema, maar dat is achteraf aan het spel toegevoegd, nadat de spelmechanismes al grotendeels vast lagen. Daardoor kan er meestal net zo goed een ander thema worden gekozen, zonder dat het spel er erg door verandert. Het effect van een zwak thema is dat de spelers niet echt het gevoel krijgen bezig te zijn in de context van het thema, maar meer bezig zijn met een bepaalde set regels en spelmechanismes.

Over het algemeen wordt een zwak thema als een negatief punt gezien. De meeste bordspelers vinden het leuker wanneer een thema goed past bij het spel en op die manier echt iets aan de spelervaring toevoegt. Maar er zijn ook spelers die een thema alleen maar afleidend vinden en liever bezig zijn met de spelmechanismes.

Scoring mechanismes

Knizia heeft in meerdere van zijn spellen gebruikt gemaakt van een interessant scoring mechanisme, waar de laagst scorende categorie de eindscore van de speler bepaald. Goede voorbeelden hiervan zijn: Eufraat & Tigris en Genius.
Bij het spel Genius scoren de spelers op zes verschillende kleuren door tegels neer te leggen. Aan het eind van het spel is de eindscore van een speler zijn slechtst scorende kleur. De speler met de hoogste score wint het spel.
In Eufraat & Tigris proberen de speler punten te verzamelen voor vier verschillende vakgebieden: agrarisch, handel, religie en overheid. Ook hier geld dat het vakgebied met de laagste score de eindscore van de speler bepaald.

Effect van dit scoring mechanisme

Het effect van deze regel is dat een speler zich niet teveel moet gaan specialiseren, maar op alle gebieden moet blijven scoren.
Er zijn soms situaties tijdens het spel, wanneer een speler goed kan scoren, maar dan in een categorie waar de speler al een goede score heeft. Het is dan de afweging om nog meer punten te halen voor die categorie, met het risico dat die punten aan het eind van het spel niet van belang zijn, of te gaan voor minder punten in een categorie waar de speler er niet zo goed voor staat. Dit zorgt voor interessante keuzes tijdens het spel. Maar het maakt ook dat het doel en focus van een speler gedurende het spel verschuift, hetgeen resulteert in een meer dynamisch spel..

Minimalistisch ontwerp

Een bekende uitspraak van Reiner Knizia is: "Many people think that a game is finished when there is nothing more to be added. I believe a game is finished when there is nothing more that can be taken away and still leave a good game.". Vrij vertaald: "Veel mensen denken dat een spel klaar is, wanneer er niets meer aan toegevoegd kan worden. Ik denk dat een spel klaar is, wanneer er niets meer uit het spel verwijdert kan worden en er nog steeds een goed spel overblijft". Deze filosofie kun je duidelijk terug zien in het ontwerp van zijn spellen. Veel spellen van Knizia zijn elegant en simpel van opzet, maar zitten toch vol met lastige keuzes en afwegingen. Onder andere hierin zie je terug dat Knizia een wiskundige achtergrond heeft. Het spel terugbrengen dat zijn meest pure vorm, zonder extra rompslomp en toch een goed spel overhouden. Veel van zijn spellen hebben dan ook relatief eenvoudige regels. Het betekent echter ook dat er vaak tactiek en strategie in het spel zit, dat niet meteen duidelijk is. Iets waar veel bordspelers van houden, maar lastig is voor een nieuwkomer.

Knizia tegenwoordig

Sinds 2001 heeft Knizia in de ogen van vele fans en bordspelkenners niet zulke interessante spellen meer ontworpen. Er komen nog steeds nieuwe spellen van hem uit, maar deze spellen spreken vaak een ander publiek aan. De verkoopaantallen en het financiële succes zijn daarbij prima in orde. De diepgang en elegantie van de typische Knizia spellen uit zijn beginperiode ontbreken bij het grootste deel van deze spellen volgens de liefhebbers.

De spellen van Reiner Knizia

Reiner Knizia heeft zoals gezegd vele spellen ontworpen. Door zijn succes als spelontwerper zijn er ook veel spellen uitgebracht waarbij het thema van het spel gebruik maakt van een bekende licentie. Te denken valt aan:

• Lord of the Rings (meerdere spellen)
• LEGO
• MENSA
• Monopoly
• Mickey Mouse en Donald Duck
• Playmobil
• Star Wars
• The Simpson.

Dit lijkt misschien niet zo bijzonder, maar van veel bordspellen wordt maar een beperkte oplage uitgebracht en zijn de omzetten niet enorm hoog. Daardoor zijn bekende en dure licenties vaak niet interessant voor veel bordspel uitgevers. Door de jaren heen zijn veel van Knizia spellen opgepikt door grotere uitgevers die wel het geld en de middelen hebben om voor het grote publiek bekende namen op een spel te zetten.

Lijst van in Nederland uitgebrachte spellen

Tot slot nog een lijst met spellen van Reiner Knizia die in Nederland zijn uitgegeven:

• Het Achtste Wereldwonder
• Afrika
• Alles Gezien
• Amon-Ra
• Apenjungle
• Beestenveiling
• Big Five
• BITS
• Blue Moon
• Buzz it!
• Callisto
• Carcassonne De Burcht
• Chinese muur
• Colossal Arena
• Connections
• Crazy Derby
• Duell
• En Garde
• Eufraat & Tigris
• Eufraat & Tigris Het Kaartspel
• The Fellowship of the Ring - Het Kaartspel
• Fifty Fifty
• Fits
• Geharrewar in de Sushi-bar
• Genius
• Gladiator
• Heersers der Woestijn
• The Hobbit: An Unexpected Journey - Het Kaartspel
• In de Ban van de Ring
• In de Ban van de Ring De Strijd
• In de Ban van de Ring Familiespel
• Indigo
• Kattenbende
• Keltis
• Kiekeboe!
• King Arthur
• King Arthur, Het kaartspel
• Korsar
• Loco
• Lost Cities
• Marco Polo Expedition
• Mix Match
• Nino Conillo
• Palazzo
• Pickpocket
• Pinguin Party
• Pirates!
• Qin
• Ra
• Ramses Pyramid
• Ramses Return
• Regenwormen
• Regenwormen Barbecue
• Regenwormen Junior
• Res Publica
• Risk Express
• Rommelkoffer
• Royal Turf
• Samurai
• Schildpaddenrace
• Schotten-Totten
• Sherlock Kids
• Spy
• Star Wars
• Stephenson's Rocket
• SuDoku Het Bordspel
• Taj Mahal
• Veel Soeps
• De Veilingmeesters van Amsterdam
• Verborgen vallei
• Vlooiencircus
• Wie was het?
• Zero