Gratis software: ideaal of liever niet aan beginnen?

Er is allerlei gratis software op internet te vinden. Hoe zit het daar precies mee? Hoe kan software eigenlijk gratis zijn. Voor niets gaat immers de zon op? Kun je al die gratis programma's eigenlijk wel vertrouwen of moet je er zo ver mogelijk bij wegblijven? De hoeveelheid programma's die er beschikbaar zijn voor computers is enorm. Voor bijna iedere taak is wel een geschikt stuk software te vinden. Aan sommige van die software pakketten hangt een stevig prijskaartje. Nu is veel van die software ook via illegale alternatieve wegen te bemachtigen. Maar gelukkig zijn er in veel gevallen ook uitstekende gratis alternatieven beschikbaar.

Gratis voor niet-commercieel gebruik

Niet alle gratis programma's kun je onbeperkt gebruiken. Er zijn verscheidene programma's te vinden die je zo kunt downloaden, maar die je alleen voor jezelf mag gebruiken. Zodra de software in een professionele omgeving wordt gebruikt, moet je een licentie nemen. Meestal staat er dat privégebruik of niet-commercieel gebruikt is toegestaan. Een reden hiervoor is dat de makers kopen dat de software op die manier populair wordt en ook vaker aangeschaft zal worden.
In sommige gevallen gaat het om uitgebreide software pakketten, zoals Visual Studio van Microsoft, één van de meest gebruikte software ontwikkelomgevingen. Wees dus voorzichtig met het gebruiken van gratis software wanneer je het gebruikt voor werk. Controleer dan altijd goed wat er in de gebruikersovereenkomst staat geschreven.

Waar komt gratis software vandaan?

Zoals gezegd zijn het soms bedrijven die de software maken en verspreiden, waarbij het doel is geld met de software te verdienen. In andere gevallen zit er een non-profit organisatie of stichting achter een programma. In veel gevallen is het vanuit een ideologische overtuiging dat een bepaald stuk functionaliteit gratis beschikbaar zou moeten zijn. Maar veel gratis te verkrijgen programma's zijn het resultaat van een enkele programmeur. Het maken van de software is vaak een hobby, al dan niet uit de hand gelopen. De auteur in kwestie heeft nooit een verdienmodel op het oog gehad en in veel hebben ook geen behoefte aan alle extra rompslomp die daar bij komt kijken.

Open source is niet gratis

Er is nog weleens verwarring over het begrip 'open source'. Open source betekent dat de broncode van de software beschikbaar is. Iedereen kan over broncode beschikken en deze inzien. En in veel gevallen is het programma dat gemaakt wordt met de betreffende broncode ook gratis te verkrijgen. Maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. Er zijn ook programma's die je niet gratis mag gebruiken, terwijl hele delen ervan open source zijn. Alles hangt af van de licentie overeenkomst die erbij hoort. En andersom is het ook zeker niet zo, dat alle gratis software open source is. Gratis software waarbij de broncode ook beschikbaar is, is in veel gevallen wel succesvoller.

Is gratis software van mindere kwaliteit?

In deze wereld is gratis vaak een reden om op je hoede te zijn. Ook bij software moet je niet alles zonder meer downloaden en installeren. Toch is er veel gratis software die zeer de moeite waard is. Neem alleen al de browsers die we allemaal gebruiken. Of je nu Mozilla Firefox, Google Chrome of Opera gebruikt, gratis zijn ze allemaal. Maar ook minder bekende gratis software is vaak waardevol.

In het algemeen is het aan te raden even kritisch te kijken naar een interessant programma. Zoek het programma even op op Wikipedia of andere websites. Zo krijg je al snel een beeld. Ook de website van de maker geeft een indruk. Veel goede gratis software heeft een relatief simpele website. De maker heeft immers een leuk stukje software gemaakt, maar is niet per se uit op bezoekers of omzet. Kom je op een site met allerlei overdreven advertenties, download knoppen en knipperende drukke zaken, dan moet je extra op je hoede zijn.